EDUCATIE 2024

In januari 2024 is de pilot van de lesmodule Sporen gestart op twee Amsterdamse middelbare scholen, Xplore Agora en het Kairos Tienercollege. Deze  zijn met goed gevolg afgerond. Twee andere zijn na de zomervakantie gestart en in december 2024 afgerond; deze vonden plaats op het Compaen VMBO in Zaanstad en het Calandlyceum in Amsterdam. In totaal maakten in 2024 ruim tachtig leerlingen kennis met de lesmodule. Zij kozen de modules CKV-keuzevak, beeldende vorming of deden mee omdat de module deel uitmaakte van de geschiedenisles op hun school. De jongeren zijn tijdens de lessen begeleid door Morad Bouchakour, die daarvoor samenwerkte met docenten geschiedenis en kunsteducatie.  Gedurende de pilot is onderzocht in hoeverre jongeren zelf in staat zijn om via het maken van kunst
met hun eigen familiegeschiedenis aan de slag te gaan.

EDUCATIE 2023

 

De stichting is in september 2023 begonnen met een pilot kunsteducatie op een middelbare school in Amsterdam.

Tijdens 6 lessen van 2 uur onderzoeken de kinderen op een kunstzinnige wijze de familiegeschiedenis. 

Mocht  uw school interesse hebben in dit project dan kan de stichting  deze workshop aanbieden bij zowel CKV, geschiedenis als beeldende vorming of burgerschap lessen.

 

EXPOSITIE

 

Expositie 'Sporen'  Mauritshuis 2022

 

Juni 2022 opende mijn expositie Sporen/Traces als onderdeel van de groepsexpositie Flash/Back in het Mauritshuis in Den Haag ter ere van haar 200 jarige bestaan. Mijn bijdrage aan de expositie mocht ik zelf invullen als deze maar op de collectie van het museum geïnspireerd zou zijn.

 

De collectie van het Mauritshuis omvat prachtige zelfportretten, een genre waar ik mij nog niet eerder aan gewaagd had en ik vroeg me af waarom nog niet? Ik besloot dat een zelfportret mijn bijdrage moest worden aan de expositie Flash/Back met als creatief uitgangspunt een onderzoek naar de reden waarom ik een zelfportret wilde maken. Hiervoor deed ik uitgebreid onderzoek naar mijn familiegeschiedenis.

 

lees meer

Mijn moeder, Hanna Claassen (1941), zat in de Tweede Wereldoorlog als baby en peuter gescheiden van haar moeder ondergedoken. Haar vader, mijn opa, werd na detenties in Kamp Schoorl, Kamp Amersfoort en Neuengamme vermoord in Dachau. Mijn vader, Ahmed Bouchakour (1942), groeide op tijdens de Frans-Algerijnse Oorlog waar vooral honger heerste, verloor als kind zijn vader en werd als jongvolwassene in een Frans concentratiekamp opgesloten. Uiteindelijk vluchtte hij op 16-jarige leeftijd naar Europa om niet in het Franse leger te hoeven vechten.

Door op een kunstzinnige, procesmatige manier te werken met de mij nog beschikbare feiten van onze familiegeschiedenis werd ik mij bewust van de trauma’s die mijn ouders onbewust en ongewild doorgaven. Ik ging daarbij niet uit van de volgorde in tijd waarin de gebeurtenissen plaatsvonden, maar van de invloed die ze hebben gehad op de familie en de vragen die ze nu oproepen. Geberurtenissen die latere generaties met overtuigingen opzadelden die hun leven nu kunnen belemmeren en persoonlijke groei en vrijheid in de weg zitten.

Door zo met de beschikbare feiten om te gaan werd een onderbewuste laag aangeboord waardoor het duidelijker en makkelijker werd om het verhaal van mijn (voor)ouders te scheiden van mijn eigen leven. Dit werkte helend. Zo kon ik mijn vader voor het eerst echt als slachtoffer zien van zijn geschiedenis en niet alleen als de zeer onveilige vader die hij daardoor was geworden en voor mij is geweest. Hij had zijn best gedaan maar na zijn zeer traumatische jeugd was dit het beste dat hij kon doen.

Dat was een belangrijke openbaring voor mij. Mijn angst en boosheid over zijn rol als vader mochten er zijn, zonder zijn traumatische oorlogsverleden te ontkennen. Het geeft rust en ruimte om mijn eigen plek in het hier en nu in te nemen en mijn rol als mens en vader vorm te kunnen geven. Los van de verhalen uit het verleden die ik onbewust als kind had gecreëerd om met de bagage van mijn ouders om te kunnen omgaan.

Artistiek gezien was het genoeg geweest om tijdens de expositie in Mauritshuis alleen het eindproduct, een zelfportret, te laten zien. Maar ik kwam erachter dat het voor mij helender was om het hele proces zichtbaar te maken hoe ik tot dat zelfportret was gekomen. Ook het museum was daar enthousiast over. Daardoor hing er in het Mauritshuis uiteindelijk niet één werk maar hingen er vier (bijgevoegd). Wat ik heel bijzonderder vond was dat ik merkte dat tijdens de expositie deze manier van exposeren - ook het proces laten zien - bij veel bezoekers iets losmaakte. Er was interesse in mijn verhaal en geschiedenis maar daardoor gingen bezoekers achteraf vooral vragen stellen bij hun eigen familieverhaal. Ze deelden hun inzichten en emoties met me. Verhalen kwamen op gang, oude trauma’s kwamen boven en overtuigingen werden zichtbaar.

RELATIEGESCHENK

Special Edition prints voor het congres 'Leven met Oorlog' georganiseerd door SMH40-45, NIOD en Veldberaad WOII.

Traces/Sporen (deel 3)

Collectie Mauritshuis 2022. 

 

De basis voor deze collage is een familieportret dat vroeger bij Bouchakour thuis hing en waar hij als kind altijd gemengde gevoelens bij heeft ervaren. Tijdens het creëren van dit kunstwerk nam hij deze gevoelens als uitgangspunt. Bijvoorbeeld waarom zijn vader dit moment had vereeuwigend zonder zijn moeder en waarom verdween het plotseling weer? Vanuit deze verwarring ontstond deze collage die zowel de poging van zijn vader om grip te houden op zijn getraumatiseerde werkelijkheid symboliseert als mede het inzicht dat de blik op onze familiegeschiedenis wordt bepaald door onze ouders.

LEZING

Herdenking Kamp Amersfoort 2023

Woensdag 19 april 2023 was de eerste herdenking van Nationaal Monument Kamp Amersfoort die publiekelijk toegankelijk was sinds corona. Wat mogelijk nog belangrijker was, het was ook de eerste keer zonder oud-gevangenen van het beruchte kamp. Een keerpunt.

Ik denk dat het belangrijk is als je herdenken relevant wilt houden dat inhoud, vorm en vertellers verbindingen leggen tussen de geschiedenis van Kamp Amersfoort, hedendaagse ontwikkelingen en tijdloze maatschappelijke thema’s en het publiek van nu. Daar zijn we dan ook mee begonnen…

Micha Bruinvels - Directeur - Kamp Amersfoort

lees meer

Danielle Zawadi's spoken word ‘Aangenaam’ opende de herdenking. Vervolgens kregen, in het kader van het jaarthema ‘Leven met Oorlog’ van Platform WO2, drie generaties nabestaanden het woord om de invloed van de Tweede Wereldoorlog op hun professionele -en/of privéleven uit te leggen binnen een beperkte tijd, er was zelfs een kleine choreografie op het podium. Isabeau Veltmaat, Morad Bouchakour en Marjolijn de Loos legden dat allen in eigen woorden en voorbeelden uit. Morad: “Daarom blijft herdenken zo belangrijk, omdat het ook een moment van bezinning is zodat we in onszelf kunnen onderzoeken in hoeverre de gebeurtenissen van destijds nog steeds ons leven beheersen of beïnvloeden en daarmee ons leven belemmeren.'

De vierde, derde en tweedee generatie werden gevolgd door iemand van een eerste generatie met een oorlogstrauma, wat de cirkel rond maakte. Hanna Hrabarska uit Oekraïne: “Ik verliet mijn land als een zelfverzekerde en succesvolle jonge vrouw die het leven van haar dromen leidde. Maar toen ik de grens overging, werd ik een 'oorlogsvluchteling’. Een label waarvan ik nooit had gedacht dat ik het zou moeten dragen.”

Na de ‘Last Post’ in canon, twee minuten stilte en een gearrangeerd Wilhelmus door de blazers van de Konrad Koselleck Big Band, was het de beurt aan Arianne De Jong, directeur van Nationaal Comité 4 en 5 mei. Zij sprak over ‘Eren & Leren’. Waarom herdenken zo belangrijk is, juist in het nu. “De wijze waarop we betekenis geven aan herdenken, is niet een constante. Het is dynamisch waarin de tijdgeest waarin we leven van grote invloed is en altijd is geweest. Het kleurt de wijze waarop we vanuit het heden betekenis geven aan het verleden.”